ಹತ್ತು, ಇಪ್ಪತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ನಾಣ್ಯ ಸ್ವೀಕಾರ ಕಡ್ಡಾಯ – RBI ನಿಯಮದಂತೆ ನಿರಾಕರಣೆ ಅಕ್ರಮ

ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ ನಿರಾಕರಣೆ:
ಹತ್ತು ಅಥವಾ ಇಪ್ಪತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ತರಕಾರಿ ಮಾರಾಟಗಾರರಿಂದ ಹಿಡಿದು ದೊಡ್ಡ ಅಂಗಡಿಗಳವರೆಗೂ, ಧಾರವಾಹಿಕವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸುವ ದೃಶ್ಯಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದವು. ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರಿಂದ ಈ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸದ ಕಾರಣವಾಗಿ ವಾಗ್ವಾದಗಳು, ಹಳಸಿದ ನೋಟುಗಳ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಸಿಕ್ಕದ ಚಿಲ್ಲರೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಎದುರಾಗುತ್ತಿದ್ದವು.

ಕಾನೂನು ಬದ್ಧತೆ ಬಗ್ಗೆ RBI ಸ್ಪಷ್ಟನೆ:
1906ರ ಭಾರತೀಯ ನಾಣ್ಯ ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ನಾಣ್ಯವು ಕಾನೂನುಬದ್ದ ಟಂಡರ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುವುದು ಅಕ್ರಮ. RBI ನಿರಂತರವಾಗಿ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ನೋಟಿಸ್‌ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ, ನಾಣ್ಯ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ವ್ಯಾಪಾರಿ ವಿರುದ್ಧ ಐಪಿಸಿ ಸೆಕ್ಷನ್ 188ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲಾಗಿತ್ತು.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅರಿವು ಹೆಚ್ಚಳ:
ಚಿಕ್ಕ ಚಿಲ್ಲರೆ ಅಥವಾ ಬದಲಾವಣೆಗಾಗಿ ಹಣ ನೀಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೀಡುತ್ತೇವೆ ಎಂಬಂತಹ ಬೋರ್ಡುಗಳನ್ನು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಹಾಕಿದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ. ಬಿಎಂಟಿಸಿ ಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಕೂಡಾ ನಾಣ್ಯ ಸ್ವೀಕಾರಕ್ಕೆ ಹಿಂಜರಿದ ಸಂದರ್ಭಗಳೂ ದಾಖಲಾಗಿವೆ.

ಸಮಾಜಮುಖಿ ಬದಲಾವಣೆ:
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ RBI ಗವರ್ನರ್ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ್ ದಾಸ್ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ಪೊಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು, “ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ನಾಣ್ಯ ಸ್ವೀಕರಿಸದವರಿಗೆ ಮೂರು ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ” ಎಂಬ ನೋಟಿಸ್ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಿಟ್ಟಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಲ್ಲಿ ನಾಣ್ಯದ ಮಾನ್ಯತೆ ಕುರಿತು ಜಾಗೃತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಇದೀಗ, ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ನೋಟುಗಳ ಸ್ಥಿತಿ, ಹಳಸಿದ ಕಾಗದದ ನೋಟುಗಳ ದುರ್ಬಲತೆ, ಬರಹಗಳು ಮುಂತಾದ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಜನರು ಮರುಮೆಚ್ಚಿ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮನಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬರುತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ RBI ಹಾಗೂ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನದ ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ಹೈಲೈಟ್ಸ್ (Highlights):

• 10 ರೂಪಾಯಿ ನಾಣ್ಯ ಕಾನೂನುಬದ್ದ ಟಂಡರ್ – 1906ರ ನಾಣ್ಯ ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಕಾರ.
• ಸ್ವೀಕಾರ ನಿರಾಕರಣೆ ಅಕ್ರಮ – ಐಪಿಸಿ ಸೆಕ್ಷನ್ 188ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಸಾಧ್ಯ.
• RBI ನ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ – ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಸೂಚನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನೋಟಿಸ್ ಬಿಡುಗಡೆ.
• ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜಾಗೃತಿ – ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಬೋರ್ಡ್‌ಗಳು, ನೋಟಿಸ್‌ಗಳು, ಜಾಗೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ.
• ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಮನೋಭಾವನೆ – ಹಳಸಿದ ನೋಟುಗಳ ಸಮಸ್ಯೆ ಹಿನ್ನೆಲೆ ನಾಣ್ಯಗಳ ಸ್ವೀಕಾರ ಹೆಚ್ಚಳ.